Bốc bát hương cho nhà mới đúng cách

Tại sao có tục lệ bốc bát hương ?

Không phải là chỉ riêng miền bắc mà bắc trung nam đều có, nhưng ở miền bắc và trung gọi là bốc bát hương, còn miền nam gọi là bốc bát nhang (cái bát người nam gọi là cái tộ, nhưng riêng bát nhang người ta vẫn gọi là bát)
Theo Phật Giáo (và một số tôn giáo khác), thì bát nhang (bát hương) là một vật linh thiêng dùng thờ cúng trong gia đình. Nơi thờ cúng là nơi con cháu hướng về tổ tiên, các vị thần linh cầu mong sự bình an, tỏ lòng hiếu thuận. Khi thắp một nén hương là gửi lòng thành kính của mình vào cõi vô hình, nén hương là nhịp cầu để người âm và người dương gặp nhau, mượn nén hương này để thỉnh mời vong linh người đã khuất về ngự tại bàn thờ chứng minh lòng hiếu thuận của con cháu. Trong gia đình tùy theo trách nhiệm là con trưởng, con thứ v.v… mà thờ phụng. Thông thường có 3 cấp bậc:
1. Thờ Phật: thờ sự giải thoát, cầu mong sự bình an thanh thản đến với gia đình
2. Thờ Thần: thờ thổ công, long mạch, thần tài, tiền chủ những vị cai quản đất giúp gia đình ăn ở yên ổn.
3. Thờ gia tiên: Gia tiên họ nội nói chung. Nếu thờ nhà ngoại thì phải lập bát hương và ban thờ khác (trường hợp nhà ngoại không có người thừa tự)

Mọi bát hương thờ cúng đều phải linh. Người bốc bát hương quyết định tính linh này. Người bốc bát hương phải có tâm thiện thì bát hương mới linh. Bốc bát hương mà tâm không thiện thì thường bát hương không linh.
Thế nào là một bát hương đã linh?
– Một bát hương linh thì khi thắp hương, người được thờ sẽ về.
– Bát hương không linh là bát hương không được người thờ chấp nhận, nên khi thắp hương thì không về.
1. Trong bát hương có những gì?
Trong bát hương thường đặt một bộ Dị hiệu gồm có tờ hiệu và bộ thất bảo.

a/ Tờ hiệu viết tên Gia chủ và tên người được thờ :  Tờ này thường in giấy vàng, chữ đỏ, có bán kèm theo bát hương. Tên người được thờ được viết dọc vào ô trống ở giữa (xem hình). Có thể viết chữ Việt, chữ Anh, chữ Hán hoặc ngôn ngữ nào cũng được.

Thí dụ lời viết thường như sau:

• Thờ Thần linh Thổ công : Phụng thờ: Thần linh Thổ công chư vị chân linh.
• Thờ Gia tiên: Phụng thờ: Đại nội tổ tiên dòng họ ………………. chư vị chân linh.
• Thờ Bà cô Ông mãnh (là những người chết trẻ trong dòng họ): Phụng thờ: Bà cô Ông mãnh dòng họ ……. chân linh vị tiền.
• Thờ Đức Phật: Phụng thờ: Đức Phật Quan Thế Âm Bồ Tát anh minh.
• Thờ Thần tài: Phụng thờ Thần tài Bà chúa kho (hoặc Ông Lộc, hoặc Thái Bạch tinh quân…) chư vị chân linh.
• Thờ người mới chết ( tức bát hương ở bàn thờ Tang) thì ghi:  Chính hồn Nguyễn Văn A Sinh năm … Tử năm …chi thần vị”

Một bát hương thờ nhiều người thì ghi chung vào 1 tờ hiệu hoặc ghi thêm tờ hiệu khác đều được.

b/ Bộ Thất bảo là 7 thứ quý mà người xưa coi trọng : vàng, bạc, mã não, san hô, hổ phách, xà cừ, trân châu (dùng để trang điểm hoặc khảm vào đồ dùng trong nhà). Ngày nay Thất bảo thường làm đồ giả bán kèm theo bát hương, không có giá trị. Có khi chỉ là một bao giấy, bên trong có một số mảnh giấy kim tuyến có màu khác nhau, cũng chỉ là đồ giả mang tính tượng trưng. Thất Bảo làm đồ giả là không tốt. Có thể thay bằng một chút vàng lá hoặc một chút bạc thật. Người không có điều kiện thì có thể đặt Thất bảo là một đồng tiền giấy 500đ hoặc 1- 10.000đ là được rồi. Tất cả được gói trong một tờ giấy trang kim để bảo vệ rồi đặt dưới đáy bát hương.

2) Ai bốc bát hương : 
Người có công quyền năng bốc bát hương thì tốt. Thường thì dân ta đưa lên chùa nhờ bốc bát hương. Ai bốc thì cũng phải có tâm thành và thánh thiện. Không có tâm thành và thánh thiện thì bát hương không được người âm chấp nhận nên không linh. Người có khả năng thì bốc xong bát hương là đã có tính linh ngay rồi. Nhà chùa bốc bát hương xong thì thường cũng linh ngay, nhưng Dị hiệu phải viết đúng. Gia chủ bốc bát hương thì không biết bát hương đã linh hay không. Nhưng nếu thành tâm thờ cúng thì rồi lâu cũng sẽ linh, có khi phải sau một vài năm thờ cúng. Bát hương làm bằng vật liệu đồng, gốm, sứ, đá, xi măng cát v.v… đều được. Lưu ý hiện nay trên thị trường có bán một số bát hương có hình vẽ trên thành sai, nên kiểm tra và chọn bát hương có hình vẽ đúng như dưới đây.

3) Đặt bát hương lên bàn thờ :
Bát hương bốc xong đặt lên bàn thờ thì thắp hương ngay. Nên thắp hương khoảng 1 tuần đầu. Cứ sáng dậy thắp một nén hương, đốt một ngọn nến nhỏ (hoặc đèn dầu), rót một chén nước sạch rồi cầu người được thờ về phù hộ cho. Tối lại thắp hương trước khi đi ngủ. Đồ lễ có hay không, nhiều hay ít không quan trọng. Vấn đề là phải có tâm thành. Không cần thắp hương liên tục suốt ngày đêm. Nếu để hương vòng liên tục thì mỗi sáng và tối vẫn phải thay nước, thắp 1 nén hương và lễ cầu một lần. Nếu là bàn thờ mới đặt lần đầu thì cần thắp hương khoảng 21 ngày đầu như trên. Nếu bát hương bốc ở nhà thầy, hoặc ở chùa thì cần trịnh trọng rước bát hương về, không được xô bồ cẩu thả trong việc vận chuyển bát hương. Cần chọn ngày đặt bàn thờ, nhưng không cần chọn ngày bốc và đặt bát hương.
Bát hương trên bàn thờ trọng là cao thấp, không trọng to nhỏ sang hèn. Bát hương thờ Phật, Thần linh, Thổ công phải cao nhất, rồi đến Gia tiên đại nội, rồi đến bà cô ông mãnh. Số lượng nhiều ít chẵn lẻ đều được. Vấn đề là làm sao để không quá phức tạp mỗi khi thắp hương. Không nên tách ra quá nhiều bát hương sẽ vất vả mối khi thắp hương. Thí dụ Bà cô tổ 4 đời (là ở đời Kỵ nội mình) cùng với Đại nội vào một bát hương (cả cha mẹ mình). Tất cả bà cô ông mãnh vào một bát hương. Không nên tách ra từng người. Nhưng nếu thích thờ riêng ai thì cần có bát hương cho người đó.
4) Vì sao bát hương không linh?
Bát hương không linh, nghĩa là thắp hương mà không có ai về. Hỏi ra thì thấy có mấy trường hợp sau đây:
– Trong bát hương không có Dị hiệu : thì không biết thờ ai mà về. Nhiều bát hương ở các nhà không có Dị hiệu bên trong. Rất nhiều các bàn thờ Thần tài ở các cửa hàng không ghi Dị hiệu thờ ai làm Thần tài. Cũng có trường hợp người bốc bát hương có khả năng mời người được thờ về nhận bát hương ngay, mà không cần viết Dị hiệu nhưng trường hợp này là rất ít. (xem thêm cách bốc bát hương thần tài)
– Bát hương ghi dị hiệu không đúng: Thí dụ bát hương thờ Thần linh Thổ công lại ghi nhầm thờ người nào đó trong dòng họ. Hoặc Dị hiệu ghi thờ quá nhiều người, trở nên lôm côm. Điều này gặp ở bất cứ người nào bốc bát hương: Thầy, cô, nhà chùa đều có thể phạm. Nhiều khi chỉ là vô tình khi bốc nhiều bát hương đã bỏ nhầm Dị hiệu nọ sang bát hương kia.
– Bát hương bị yểm âm binh: Thường các bát hương này do các thầy cô đồng có điện thờ bốc. Cũng có cả một số nhà sư yểm âm binh vào bát hương. Các vị sư này đã làm ảnh hưởng xấu đến nhà chùa. Những người này đã yểm âm binh trong điện của mình vào bát hương. Có khi còn chôn bùa yểm âm binh dưới nền nhà hoặc dán trên tường. Hậu quả là Thần linh và Gia tiên đều không chấp nhận bát hương này (nhưng gia chủ không biết). Cần phải bốc lại bát hương ngay!
5) Làm sao biết bát hương không linh?
Gia chủ nếu không có công quyền năng đặc dị thì không thể biết. Phải nhờ người có công quyền năng kiểm tra tính linh của bát hương. Người kiểm tra có thể kiểm tra trực tiếp tại bàn thờ hoặc kiểm tra từ xa tùy theo khả năng của mình. Thông thường người này có khả năng mời người được thờ về. Nếu không thấy về thì bằng công quyền năng triệu về để hỏi, sẽ rõ ngay.

(theo Gs. Nguyễn Tiến Đính)